افزایش شکاف ایران و کشورهای عرب در حوزه دیجیتال

محمود سریع القلم، پژوهشگر حوزه توسعه و اقتصاد سیاسی در نشست فرصت و چالش‌های صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در اتاق بازرگانی ایران گفت: در جهان تعریف از دولت به شدت تغییر کرده اما تعریف کنونی دولت در کشور ما به دهه ۶۰ میلادی در آفریقا برمی‌گردد و کنترل شدیدی که بر جامعه، اقتصاد و فرهنگ این منطقه در آن زمان وجود داشت.

وی افزود: روح و روان ایرانی با موضوع توسعه یافتگی مشکل دارد، ایرانی ها علاقه شدیدی برای کنترل کردن یکدیگر دارند و این حتی در بنگاه های خصوصی هم مشهود است. در حالی که حتی در هند و چین هم امروز این مدل مدیریتی دیگر عوض شده و این کنترل کنندگی مانع بزرگی بر سر توسعه یافتگی است. این کنترل شدگی در نهاد خانواده شروع می شود و در ادامه در دولت و حکومت ادامه پیدا می‌کند و در نهاد آموزشی هم هست.

سریع القلم تصریح کرد: دولت در نظام بین الملل فعلی صرفا یک تسهیل‌گر است نه مالک، صحبت من در مورد آمریکا و اروپا و ژاپن نیست من از آفریقای جنوبی، هند، برزیل، چین، مکزیک و ویتنام صحبت می‌کنم، در این کشورها دولت تسهیل‌گر نهاد خصوصی و جامعه است و مبنای حکمرانی  به بنگاه‌ها واگذار شده و به آنها مسئولیت و اختیار داده شده است و بنگاه‌ها مبنای کار خود را به کارکنان تفویض کردند و برای کسب رضایت و استعدادهای آنها تلاش می‌کنند. اگر روسیه در اقتصاد جهانی عقب مانده به دلیل این است که بنگاه ندارد اما چینی‌ها با اینکه در سیاست بسته هستند بنگاه‌های قابل اتکا و قابل ارائه در سطح جهانی دارند. 

وی اضافه کرد: از ۱۸۵۰ به بعد انرژی توسعه در جهان دیگر انرژی دولت‌ها نیست و انرژی بنگاه‌هاست و ۹۶ درصد نوآوری در جهان توسط بنگاه ها انجام شده و دولت نقش بسیار کمرنگی در نوآوری دارد و صرفا تسهیل‌گر است و این بنگاه ها هستند که موتور توسعه را به حرکت می اندازند و در جهان کنونی بنگاه‌ها با آزادی عمل و نوآوری ثبات ایجاد می‌کنند چون با ارقام کار می کنند.

سریع القلم در بخش دوم صحبت‌های خود به هوش مصنوعی پرداخت و اظهار کرد: حدود ۱۵۰ سال انسان ها در مجموع ۱۲۴ هزار ساعت در طول عمر خود کار می کردند و امروز این رقم به ۵۰ هزار کاهش یافته و این نتیجه فناوری است.

وی افزود: تراشه‌‍ها امروز کارکرد خود را همه جا نشان داده است. ۱۰۱۶ شغل در دنیا مطالعه شده که فقط ۳۶ مورد آنها با هوش مصنوعی سروکار ندارد و آن ۳۶ مورد هم به فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی مربوط می‌شود و هوش مصنوعی حتی در مقوله آموزش هم می‌تواند تا حد زیادی جایگزین استاد باشد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در امارات و عربستان سرمایه گذاری های زیادی در حوزه هوش مصنوعی شده، در حوزه عربی خلیج فارس ۴ تریلیون دلار صندوق ذخیره ارزی وجود دارد و‌حوزه عربی خلیج فارس اکنون مهم‌ترین بانک دنیا محسوب می‌شود و همه شرکت‌های فناوری و انرژی جهان در تلاش هستند سهمی از صندوق ارزی این منطقه داشته باشند.

ابوظبی صندوقی به ارزش ۹۶۸ میلیارد دلار، عربستان ۹۲۵ میلیارد دلار، قطر ۵۱۰ میلیارد دلار، دبی ۳۶۰ میلیارد دلار، کویت ۸۴۶ میلیارد دلار و مجموعه‌ای به نام مبادله ۳۰۳ میلیارد دلار دارند، همچنین عربستان و امارات اعلام کرده‌اند که به تدریج به سمت تنوع سازی جی دی پی داخلی پیش می‌روند و عربستان پیش‌بینی می کند که تا سال ۲۰۳۰، ۱۲ درصد جی دی پی خود را از تولید تراشه به دست آورد تا سال ۲۰۲۵، ۵۰۰ شرکت غربی و آسیایی به عربستان می آیند و فاینانس شوند و آموزش دهند تا ۱۰۰ میلیارد دلار در حوزه تراشه سرمایه گذاری کنند. 

وی یادآور شد: برخلاف تصور ما سطح زیادی از زندگی در کشورهای عرب خلیج فارس دیجیتالی شده و حتی در این زمینه از اروپا و آمریکا هم فراتر رفتند در این شرایط اگر نگرش ایران نسبت به دیجیتالی شدن تغییر نکند شکاف زیادی در ۲۰ سال آینده با این کشورها خواهد داشت.

سریع‌القلم گفت: مادامی که روابط خارجی ما با دنیا نرمال نیست نمی توانیم هیچ تحرک اقتصادی داشته باشیم. انرژی های پاک حدود ۳۶ درصد مصرف انرژی در امارات را تشکیل می دهند و امارات تصمیم گرفته مغز و مهارت و استعداد  را در خود جمع کند.

وی گفت: کشورهایی که با هوش مصنوعی کار نخواهند کرد از تمدن بشری عقب خواهند ماند و جوامعی که نظم فکری ندارند در به کارگیری هوش مصنوعی عقب تر خواهند بود. من با ۳۶ سال تدریس دانشگاهی به این نتیجه رسیدم که ایرانیان تمرکز ذهنی کمی دارند.

این کارشناس افزود: با این حال هوش مصنوعی در حوزه‌هایی هنوز مشکل دارد از جمله آنها موضوعات حقوقی و قانونی و کپی رایت است.

سریع القلم از تایوان، آمریکا، چین، ژاپن، اسراییل، هلند، انگلستان و کره جنوبی به عنوان کشورهای پیشرو در هوش مصنوعی اشاره کرد و بقیه را مصرف کننده دانست و گفت: هوش مصنوعی با اینکه اتوماسیون ایجاد می کند اما در تولید کالا و خدمات جدید نیز پیشرو خواهد بود و تاثیر منفی بر شمار اشتغال نخواهد داشت و بر ارتقای سلامت و بهداشت تاثیر جدی می‌گذارد. مثلاً، در اثر چند دقیقه می‌تواند سرطان را تشخیص دهد با این حال  مادامی که ما اتصالات نداشته باشیم یاد نمی‌گیریم و اشتباهات خود را متوجه نمی‌شویم. امروز چینی‌ها ۱۵ درصد گردشگری جهان را تشکیل می‌دهند زیرا چین حتی با سیاست بسته متوجه شده بدون ارتباط با جهان و کاهش نقش دولت در اقتصاد ملی آینده چین تضمین شده نیست.