تعاونی‌ها؛ مسیر شکل‌گیری مشارکت مردم در تولید

یک‌صد و هفتادمین نشست علمی - تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان " راهکارهای عملیاتی مشارکت مردم در جهش تولید" با حضور جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب‌نظران، مدیران، کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ملّی و استانی برگزار شد. در این نشست، داوود دانش جعفری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، رضا وفایی یگانه؛ معاون اقتصادی اتاق تعاون ایران و محمدرضا رضائی‌نژاد؛ مدیرعامل اتحادیه پیشگامان کویر یزد به‌عنوان سخنران به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.

در ابتدای نشست سیّدمحمّد شفیعی به عنوان دبیر نشست گفت: مقام معظم رهبری سال ۱۴۰۳ را سال "جهش تولید با مشارکت مردم" نامگذاری کردند و در ابتدای امسال فرمودند: «اگر ما این توفیق را پیدا کنیم که همّت مردم، سرمایه‌ی مردم، ابتکار مردم، حضور جدّی آحاد مردم را در عرصه‌ی اقتصادی وارد کنیم، در واقع یک بسیج مردمی در امر اقتصاد بکنیم، تولید هم می‌تواند به جهش برسد». غریب به اتفاق عناوینی که رهبر انقلاب اسلامی از سال ۱۳۸۷ تاکنون برای شعار سال انتخاب کرده‌اند اقتصادی بوده و به صورت خاص بحث تولید را مطرح کرده‌اند. تأکید مداوم ایشان بر این موضوع، نشان از اهمیت ویژه آن دارد.

سیّدمحمّدشفیعی در ادامه افزود: هدف از مردمی‌سازی اقتصاد، بسترسازی لازم برای حضور آحاد مردم است تا بر اساس آن، سرمایه‌های اقتصادی مردمی و سرمایه‌های انسانی فعال، نخبه و توانمند در حوزه اقتصاد وارد شوند. بی‌شک برای عملیاتی کردن این راهبرد، هم حاکمیت باید بستر را فراهم کرده و مردم نیز در اقتصاد و تولید مشارکت داشته باشند. اندیشمندان، متخصّصین و کنشگران سطوح مختلف، راهکارهای متعددی برای مشارکت مردم در تولید برشمرده‌اند و این نشان از آن دارد که بسترهای فکری و توصیه‌ها برای این اقدام بسیار مهم، فراهم است و تنها نیاز به عزم جدّی طرفین، یعنی، هم حضور مردم و هم تسهیل‌گری نظام حکمرانی دارد.

لذا در این نشست با دعوت از متخصصین، بنا داریم از ابعاد مختلف، راهکارهای عملیاتی این امر را به بحث و گفتمان بگذاریم.

در ادامه داوود دانش جعفری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، ضمن اشاره به اهمیت موضوع نشست و تبیین راهکارهای مشارکت مردم در جهش تولید، گفت: شعار سال ۱۴۰۳ که توسط مقام معظم رهبری اعلام شد، دو محور اصلی را در بر می‌گیرد، نخست جهش تولید و دوم مشارکت مردم است.

وی در مورد تولید خاطرنشان کرد: شاید اگر در اقتصاد یک متغیر مهم وجود داشته باشد که با تبیین آن بتوان وضعیت اقتصاد کشور را ترسیم نمود، آن متغیر تولید است. تولید یا تولید ناخالص داخلی بیانگر وضعیت اقتصادی یک کشور است؛ اما سوال این است که جهش تولید به چه معناست؟ باید اذعان داشت که جهش تولید یعنی این که یک رشد بالا نسبت به روندی که در گذشته در بخش تولید بوده است صورت گیرد و این روند ضمن اینکه پایدار می‌ماند، بتواند به طور مداوم میزان تولید را نسبت به سال‌های قبل یک مرحله بالاتر ببرد.

داوود دانش جعفری ادامه داد: آمارهای اقتصادی کشور چین نشان می‌دهند، شروع اصلاحات اقتصادی از سال ۱۹۷۹ به بعد با رشد بیش از ۸ درصد آغاز شد و چند سال پشت سر هم این رشد اقتصادی بالا ادامه پیدا کرد که نتیجه آن افزایش قابل ملاحظه تولید در این کشور بود به طوری که ثبات و پایداری رشد اقتصادی منجر شد که چین اکنون حرف اول اقتصادی دنیا را بزند. بنابراین جهش تولید یعنی اینکه مقدار تولید را نسبت به سال‌های گذشته با یک میزان با ثبات و پایدار افزایش دهیم.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: رشد اقتصادی و رشد تولید می‌تواند هم از طریق استفاده از منابع دولتی و هم از طریق استفاده از منابع مردمی صورت گیرد. قسمت دوم شعار سال ۱۴۰۳ که مربوط به مشارکت مردم است، عنوان می‌کند که ما باید با اتکا به منابع مردم بتوانیم توسعه را رونق دهیم و به رشد اقتصادی بالا دست پیدا کنیم، زیرا سرمایه‌های خرد مردم دارای ظرفیت بهتری، نسبت به منابع دولت است و اگر دولت بتواند با شرایط مناسب این ظرفیت مردمی را جذب کند، می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری مردمی و در نتیجه رشد اقتصادی بیشتر و پایدارتر کمک کند.

وزیر پیشین اقتصاد در ادامه گفت: معادله تولید در اقتصاد کلان ایران دارای ۴ مؤلفه مهم است که برای افزایش تولید باید به همه این مؤلفه‌ها توجه داشت. نخست اقتصاد نفتی که متغیر با ثباتی نیست، کاهش و افزایش قیمت نفت و مقدار فروش نفت بر میزان کاهش و افزایش رشد اقتصاد تأثیر مستقیم دارد. تحریم‌های بین المللی، میزان و مقدار صادرات را هدف قرار می‌دهند و با افزایش تحریم‌ها میزان صادرات کاهش پیدا می‌کند. دوم بهره‌وری است که به معنی استفاده از امکانات موجود کشور برای افزایش تولید بیشتر می‌باشد. سوم اشتغال است که اگر میزان اشتغال بیشتر باشد در نتیجه موجب افزایش تولید خواهد شد. چهارم میزان انباشت سرمایه‌گذاری است که افزایش سرمایه گذاری موجب افزایش تولید و افزایش کیفیت تولید خواهد شد.

داوود دانش جعفری در ادامه در مورد عملکرد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۲ گفت: در سال ۱۴۰۲ بر اساس گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، رشد تولید کشور با احتساب نفت برابر با ۵.۱ درصد بوده و بدون احتساب نفت برابر با ۲.۵ درصد بوده است. این نشان می‌دهد که سرچشمه اصلی رشد اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲ مبتنی بر نفت بوده است. رشد کشاورزی در سال ۱۴۰۲ برابر با ۱- درصد بوده که به دلیل کاهش بارندگی‌های سال گذشته بود، اما امسال با افزایش بارش‌ها امیدواریم شاهد رشد مثبت در بخش کشاورزی باشیم. رشد بخش صنعت در سال ۱۴۰۲ برابر با ۱.۳ درصد بوده و رشد بخش ساختمان و مسکن در سال ۱۴۰۲ علی رغم توجه جدی دولت به بخش مسکن برابر با ۰.۴ درصد بوده است.

در ادامه این نشست رضا وفایی یگانه؛ معاون اقتصادی اتاق تعاون ایران، گفت: در خصوص بحث مشارکت مردم و مدل‌های عملیاتی این مسئله باید بیشتر و دقیق‌تر فعالیت شود. باید مدل‌های مشارکت مردم در بخش‌های مختلف اقتصاد با سیاست‌گذاری‌های صحیح تدوین شود و سیاست‌های این امر در نظام‌ها و دستگاه‌های تصمیم گیر و سیاست‌گذار مورد توجه قرار گیرد.

وفایی یگانه ادامه داد: مردم در چند شکل می‌توانند در جهش تولید مشارکت کنند که روش‌های تأمین مالی، بازار سرمایه، ساختارهایی مثل تعاونی‌ها، مشارکت در شرکت‌های سهامی و… نمونه‌های آن هستند.

در ادامه نشست محمدرضا رضائی‌نژاد؛ مدیرعامل اتحادیه پیشگامان کویر یزد، در مورد مشارکت مردم در اقتصاد و جهش تولید گفت: ایده بدون سرمایه و سرمایه بدون ایده باعث رشد اقتصادی نخواهد شد و از طرفی نیز سرمایه‌داران بزرگ به دنبال سودهای بزرگ در سرمایه‌گذاری هستند و به دنبال سودهای ۲۰ الی ۳۰ درصدی مرسوم نیستند، این در حالی است که سرمایه‌های خرد مردمی با سودهای کمتر می‌توانند وارد عرصه سرمایه گذاری شود؛ بنابراین باید به دنبال مشارکت دادن سرمایه‌های خرد مردمی در مسیر افزایش تولید باشیم. این سرمایه‌ها می‌تواند از طریق مشارکت مردم و سرمایه‌گذاری مردمی وارد مدار تولید و توسعه شود.

رضائی‌نژاد ضمن ارائه مدلی کاربردی که در چند پروژه ملی با مشارکت مردمی موفق عمل کرده افزود: امروز در مباحث اقتصادی کشور، موضوع تعاونی‌ها بیش از پیش مورد توجه واقع شده است. وقتی از مردمی‌سازی و تعاونی‌ها صحبت می‌کنیم باید یک مدل خاصی برای مشارکت مردم در اقتصاد در نظر داشت و ضرورت دارد این مدل، رگولاتوری و سیاست‌های مناسب برای مشارکت مردم در اقتصاد را داشته باشد.

در انتهای نشست، کارشناسان و صاحب‌نظرانی که به‌صورت حضوری و مجازی در نشست شرکت داشتند به بیان نقطه‌نظرات و طرح سوالات خود پرداختند.

شایان‌ذکر است این نشست روز چهارشنبه ۹ خردادماه ۱۴۰۳، به‌صورت حضوری و مجازی با مشارکت اتاق تعاون ایران و دیگر دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی کشور در سالن دکتر عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.