انتقاد یک کارشناس: طرح همسان‌سازی «جراحی اقتصادی» نیست!/پوشش هزینه‌های دولت با دست اندازی به حقوق مردم و بازنشستگان

مدت‌ زیادی است که موضوع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی و همسان‌سازی مستمری بازنشستگان کشوری و لشکری در فضای رسانه‌ای کشور مطرح است، اما نه تنها خبری از اجرایی شدن متناسب‌سازی و همسان‌سازی مستمری به طور کامل نیست، بلکه بازنشستگان تأمین اجتماعی از اجرای این قانون بی‌بهره هستند.

جنجال همسان سازی حقوق بازنشستگان

اجرایی شدن این قانون حدود 2 سال است که به تعویق می‌افتد؛ آذرماه 1402 بود که در کش‌وقوس بررسی لایحه بودجه، «عدم تامین منابع اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان» یکی از اصلی‌ترین دلایلی شد برای آنکه کلیات لایحه بودجه سال 1403 از سوی بهارستان‌نشینان رد شود. هرچند دولت سیزدهم اعلام کرد که اعتبار 50 هزار میلیارد تومانی برای این کار اختصاص داده اما همین اقدام از سوی مجلسی‌ها، به قول عده‌ای از کارشناسان به بهای کاهش فرصت بررسی لایحه بودجه تمام شد.

از آنسو، دولت برای آنکه بتواند آخرین بودجه تدوینی در دوره نخست فعالیت خود یعنی لایحه بودجه 1403 را به سلامت از مرحله بررسی در پارلمان عبور دهد، دست به اصلاح آن زد. برهمین اساس، تامین منابع لازم برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق فولاد را می‌توان یکی از نقاط اصلاحی آن عنوان کرد.

به این ترتیب مصوب شد، نرخ مالیات بر ارزش افزوده موضوع ماده (۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ به میزان یک واحد درصد (از 9 درصد به 10 درصد) افزایش یابد و منابع حاصل از یک واحد درصد برای اجرای همسان سازی حقوق بازنشستگان هزینه شود.

البته چهارم تیرماه ماه سال جاری، داوود منظور رئیس سازمان برنامه دولت قبل از خبر خوش دولت برای بازنشستگان گفت و اعلام کرد که «با ابلاغ قانون بودجه در حال تنطیم احکام حقوقی بازنشستگان هستیم و مقدمات اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در حال انجام است و از ابتدای امسال در حقوق بازنشستگان اجرا و اعمال می‌شود.»

اما در ادامه مشخص شد که اشاره منظور تنها به بازنشستگان کشوری بود و این خبر خوش تنها شامل حال این گروه خواهد شد و کام بازنشستگان تامین اجتماعی را تلخ کرد. هرچند منظور درباره همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی نیز اعلام کرد که «در قانون بودجه امسال پیش‌بینی شده که دولت ۱۳۰ هزار میلیارد تومان از بدهی خودش را به تامین اجتماعی برای این موضوع پرداخت کند تا همسان‌سازی اجرا شود و در حال برگزاری جلسات با تامین اجتماعی هستیم تا نحوه پرداخت این مبلغ نهایی شود.» همین توضیحات منظور باعث شد تا صدای بازنشستگان تامین اجتماعی درآید و بر نگرانی آنها افزوده شود. 

بنا بر اظهارات مسئولان مربوطه، در مشروح مذاکرات برنامه هفتم حداقل‌بگیرها استثنا نشده بودند و قرار بود برای همه بازنشستگان با فرمولی متناسب‌سازی صورت گیرد، اما در قانون برنامه ابلاغی، سه میلیون و ۴۰۰ هزار حداقل‌بگیر شامل این طرح نمی‌شوند و حذف شده‌اند.

همچنین میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، میزان باقی‌مانده متناسب‌سازی را تنها ۵ تا ۶ درصد به به بیش از یک میلیون نفر بازنشسته سایر سطوح‌بگیر تأمین اجتماعی می‌افزاید و با اینکه این مبلغ چندان قابل توجه نیست، به دلایل مختلفی از جمله کمبود منابع پرداخته نمی‌شود و مابقی مبالغ متناسب‌سازی که برای حداقل بگیران و زیر حداقل بگیران نیز می‌تواند برای سنوات قبل و بعد محاسبه شود، از آنان دریغ می‌شود. پیش‌تر از این نیز احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه قانون متناسب سازی مستمری بازنشستگان ۱۳۰ هزار میلیارد تومان منبع نیاز دارد، اظهار کرده بود: تا چند هفته دیگر شیوه نامه دقیق قانون متناسب سازی مستمری بازنشستگان نهایی می‌شود.

همسان سازی یا پوشش هزینه های دولت؟

حال فردین آقابزرگی کارشناس مسائل اقتصادی درباره طرح همسان سازی حقوق بازنشستگان به سایت «پژواک کارفرما» گفت: به نظر می رسد، بدعت جدیدی در طرحی به نام متناسب سازی حقوق بازنشستگان گذاشته شده است. تفسیر شخصی بنده از این طرح و ابلاغیه این است، که براساس جدول پلکانی ماده 6 تبصره 15 در ابلاغیه جدید  بودجه، یک میلیون تومان به حقوق بازنشستگان اضافه می شود؛ اعم از کسانی که 8 میلیون تومان یا 40 میلیون تومان حقوق می گیرند. حال از آنسو، براساس جدول قانون بودجه 1403 افرادی که ماهانه 12 میلیون تومان حقوق دریافت می کنند،  معاف از مالیات هستند و کسانی که بالای این مبلغ حقوق دریافت کنند، مالیات بر حقوق آنها، از 20 تا 30 درصد افزایش می یابد.

این کارشناس اقتصادی معتقد است: در چنین حالتی به نظر می رسد، هدف دولت از این ابلاغیه و جدول پلکانی تعریف شده، این باشد که از مستمری بگیرانی که بیش از 12 میلیون تومان در ماه حقوق می گیرند، مالیات اخذ کند.

او توضیح داد: چراکه برخی ارزیابی ها نشان می دهد، در این شیوه، فردی که مثلا 10 میلیون تومان حقوق می‌گرفته، براساس متناسب سازی صورت گرفته، حقوقش یک میلیون تومان افزایش می یابد و فردی هم که 40 میلیون تومان در ماه حقوق می گرفته، حقوقش یک میلیون افزایش می یابد، اما این فرد براساس جدول پلکانی تعریف شده، باید 30 درصد مالیات پرداخت کند. یا فردی که 20 میلیون تومان حقوق می گیرد، برای مازاد 12 میلیون تومان یعنی 8 میلیون تومان، باید به نرخ 20 درصد، یک میلیون و 600 هزار تومان مالیات پرداخت کند. این شرایطی است که حقوقش تنها یک میلیون تومان افزایش یافته است.

آقابزرگی، اجرای طرح های این چنینی را نوعی دست اندازی به قانون و مقررارت و حقوق بازنشستگان دانست و تصریح کرد: متاسفانه ناترازی و بی انضباطی مالی دولت به انحا مختلف چالش برانگیز شده است و نکته جالب ماجرا اینجاست، راهکارهایی هم از سوی دولت مورد استفاده قرار می گیرد، بار مالی آن روی دوش مردم است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: دولت اصرار دارد برخلاف اصل 44 بزرگ و بزرگتر شود و به هر شکل ممکن هزینه هایش را پوشش دهد ولو اینکه به حقوق بازنشستگان دست اندازی کند یا بنزین را گران کند.

او با انتقاد از اینکه بر طرح همسان سازی حقوق بازنشستگان، برچسب جراحی اقتصادی زده اند، بیان کرد: به عقیده من،  دولت می خواهد هزینه های غیرقانونی خود -از نظر اصل 44 قانون اساسی- را به اشکال مختلف  و به اجبار از جیب مردم تامین کند.

جدول مالیات بر حقوق ۱۴۰۳

۱ . سقف معافیت مالیاتی ۴۴۰.۰۰۰.۰۰۰. ۱ ریال سالیانه و ۱۲۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال ماهیانه است.

۲.  نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح ذیل است:

۲-۱.  نسبت به مازاد ۱.۴۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۱.۹۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نرخ مالیات ۰۱۰ است.

۲-۲.  نسبت به مازاد ۱.۹۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۳.۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نرخ مالیات ۱۵ است.

۲-۳.  نسبت به مازاد ۳.۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال تا ۴۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نرخ مالیات ۲۰ است.

۲-۴ . نسبت به مازاد ۴۸۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال به بالا نرخ مالیات ۳۰ است.