قبرستانی تاریخی در چهارمحال و بختیاری

خسرو احمدی با اشاره به تاریخچه قبرستان ماموره واقع در شهرستان بروجن، اظهار کرد: حضور ارمنی‌ها در چهارمحال و بختیاری به دوران صفویه بازمی‌گردد، گروهی از ارامنه به دستور شاه عباس صفوی برای سکونت به این استان وارد شدند و نزدیک به ۳۵۰ سال در این منطقه ساکن بودند.

این باستان‌شناس افزود: پس از ورود ارامنه به چهارمحال و بختیاری و سکونت آنان در این استان مدارس، کلیساها و قبرستان‌هایی ساخته شد، که کلیسا و قبرستان ماموره نشان از حضور آنان است.

وی با بیان اینکه قبرستان تاریخی ماموره در سال ۸۱ ثبت ملی شد، عنوان کرد: این قبرستان تاریخی از منظر پژوهش‌های هنری و سنگ‌تراشی حائز اهمیت است و اطلاعات بسیار زیادی را در خصوص شرایط اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و باورهای مردم در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار می‌دهد.

احمدی با تاکید بر اینکه نقوش سنگ ‌مزارهای قبرستان ماموره بسیار متنوع است، عنوان کرد: سنگ‌مزارها فرم‌های مختلفی از نظر ابعاد و نقوش دارند، نقوش حکاکی شده بر روی سنگ مزارها را می‌توان در پنج گروه گیاهی، حیوانی، نمادین، اشیا و ابزارآلات تقسیم بندی کرد که این نقوش باتوجه به حرفه، جنسیت و جایگاه اجتماعی متوفی بر روی سنگ مزارها حکاکی می‌شد.

این باستان‌شناس افزود: بدون توجه به نام درج شده بر روی سنگ قبرها در قبرستان ارامنه در ماموره می‌توان جنسیت متوفی را از روی نقوش حکاکی شده متوجه شد، برای زنان از نقوش فرشته، گل و برای مردان نقش خورشید با هیبت انسان استفاده شده است.

وی یادآور شد: باوجود ثبت ۱۷ قبرستان ارمنی در فهرست آثار ملی، در چند نقطه از استان چهارمحال و بختیاری نیز نشانه‌هایی از حضور ارامنه وجود دارد، اما به دلیل شاخص نبودن سنگ مزارها و نواقص اطلاعات تاکنون برای ثبت در آثار ملی ارائه نشده‌اند، باید پس از شناسایی و مطالعه اقدامات لازم در این راستا صورت بگیرد.

احمدی توضیح داد: طبق اطلاعات درج شده بر روی سنگ‌مزارهای قبرستان، سنگ قبرهایی از دوره قاجار تا پهلوی نیز در این قبرستان وجود دارد، متن حکاکی شده بر روی مزارها به زبان ارمنی و تاریخ‌ها به میلادی هستند.

این باستان شناس با اشاره به اینکه یکی از بهترین اقدامات برای حفظ قبرستان تاریخی ماموره آگاهی‌بخشی به مردم است، گفت: برخی سودجویان فکر می‌کنند در قبور اشیا قیمتی با متوفی دفن شده، در حالیکه ارامنه مسیحی هستند و اعتقادات آن‌ها مانند مسلمانان است و این باور اشتباه است.

وی بیان کرد: وزارت میراث فرهنگی در حال جمع‌آوری آمار عرصه و حریم آثار غیرمنقول هر استان برای فنس کشی است، اما هنوز مشخص نشده که قبرستان ماموره نیز شامل آن می‌شود.

احمدی در پایان خاطرنشان کرد: در قبرستان تاریخی سیرک نیز تابلوهای سنگی با عنوان معرفی، شماره ثبت و قوانین مجازات در صورت تخریب و تعرض به حریم قبرستان نصب شده است و در صورت تخصیص اعتبار این مهم در تمامی قبرستان‌ها انجام خواهد شد.