مهیا نبودن محیط اقتصادی ایران برای رشد بهره‌وری

در مراسم اختتامیه سیزدهمین دوره جشنواره ملی بهره‌وری که با همکاری کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق ایران برگزار شد، تجربیات بنگاه‌های اقتصادی موفق در مسیر رشد بهره‌وری مورد توجه قرار گرفت. در این جشنواره همچنین وضعیت اقتصاد ایران از منظر بهره‌وری بررسی شد.

به اعتقاد روسای کمیسیون‌های تخصصی و رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حال حاضر شرایط اقتصاد کشور در حوزه بهره‌وری، مناسب نبوده و از طرفی زمینه برای بهبود آن نیز مهیا نیست.

ارتقای ارتباط بین صنعت و دانشگاه بهره‌وری را بالا می‌برد

بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران با حضور در این جشنواره تصریح کرد: در حوزه معدن نوآوری‌هایی رخ داده که صرفه‌های اقتصادی به دنبال داشته است. در مرحله اول آموزش موردتوجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است؛ چراکه آموزش می‌تواند مشارکت و امکان استفاده از ظرفیت‌های فکری و روحی کارکنان را بیشتر کند.

بر اساس اظهارات او تولید بدون ضایعات، هدف غایی است که در حوزه معدن دنبال می‌شود. از سویی امکان تعمیر ماشین‌آلات معدنی به جد پیگیری می‌شود، در کنار آن امکان ساخت برخی قطعات و تجهیزاتی که دانش آن وجود دارد. رسیدن به این صرفه‌های اقتصادی، بهره‌وری کار را افزایش می‌دهد.

این فعال اقتصادی ادامه داد: نمونه‌های قابل توجهی را در مسیر بهبود بهره‌وری در طول سال‌های اخیر تجربه کردیم که توانسته حوزه معدن را به‌روز کند و بهره‌وری این بخش را بالا ببرد. نکته اصلی اینجاست تا حد ممکن ارتباط صنعت با دانشگاه را بیشتر کنیم. حضور دانشگاهیان توانسته صرفه‌های اقتصادی را در فعالیت‌های معدنی، صنعتی و تولیدی ارتقا دهد.

نگه‌داشت بهره‌وری در ایران پایین است

رضا پدیدار، رئیس کمیسیون استاندارد، محیط زیست، توسعه پایدار و آب اتاق ایران نیز در این همایش با ارائه یک مقاله با اشاره به اینکه بهره‌وری سبب تحول فردی، گروهی و اجتماعی می‌شود، گفت: مشارکت، بخش مهمی از بهره‌روی است و قدرت یادگیری را فراهم کرده و باعث ارتقا می‌شود و به آرمان‌هایی که توجه می‌کنیم نزدیک می‌کند. بهره‌وری یک کار گروهی است و باید تمرکز بر فکر داشت و در این میدان قرار گرفت.

وی در ادامه با اشاره به یک نگاه تطبیقی در مقایسه با سایر کشورها، تصریح کرد: جایگاه ایران در کسب بهره‌وری زیاد بوده است و اشکال مهم ما نگه‌داشت این مسئله است. بهره‌روی را کسب می‌کنیم؛ اما در نگه‌داشت آن ضعیف هستیم. این در حالی است که رشد بهره‌وری کشورهایی مانند آلمان، ژاپن و چین در کوتاه‌مدت، ناظر بر سطح نگه‌داشت بوده است.

پدیدار با بیان اینکه باید به سمت بهره‌وری سبز حرکت کنیم، افزود: سود بالاتر از استفاده درست از منابع انسانی و فیزیکی، ایجاد درآمد واقعی و ایجاد مکانیسم سیستمی از جمله مزایای آن است و برای رفتن به سمت هوش بهره‌ور باید به یک استراتژی دست پیدا کنیم.

درک درست مفاهیم زمینه را برای استفاده از آنها در مسیر بهره‌وری، ممکن می‌کند

سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران به تحول دیجیتال که به دغدغه روز دنیا تبدیل شده است، اشاره و تصریح کرد: خیلی مهم است که رویکرد مناسب و دقیقی به تحول دیجیتال داشته باشیم تا ابزاری برای رشد بهره‌وری منظور شود. در واقع استفاده از این ابزار باید بر اساس آموزش و هدفمند باشد تا بهره‌وری رشد کند.

او تأکید کرد: متأسفانه به محض اینکه در دنیا مفاهیم جدیدی مطرح می‌شود، در ایران انواع جلسات، نشست‌ها و حتی سازمان‌هایی درباره این مفهوم شکل می‌گیرد بدون اینکه تعریف درستی از آن مفهوم داشته باشیم. پس باید نسبت به این مفاهیم با مدل دیگری بنگریم و آنها را به کار بگیریم.

به باور این فعال اقتصادی تا زمانی که شناخت‌ها نسبت به مفاهیم، درست و دقیق نباشد، نمی‌توانیم از آنها در مسیر بهره‌وری استفاده کنیم.

آبایی ادامه داد: رویکردهای امروز نسبت به مفاهیمی چون، هوش مصنوعی، دولت الکترونیک، تحول دیجیتال و … همگی در سطحی است که پیش از این توضیح داده شد.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران خاطرنشان کرد: آموزش و رسیدن به درک درست از مفاهیم و مأموریتی که به دنبال دارند، برای ارتقای بهره‌وری خیلی مهم است.

ناترازی در بخش انرژی نتیجه عدم توجه به بهره‌وری است

آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران هم در این همایش با اشاره به ناترازی در بخش انرژی، گفت: درکشوری هستیم که بهره‌وری یک شوخی است و در همه بخش‌های انرژی، مشکل بهره‌وری داریم و عمده ناتوانی‌ها در مدیریت دولتی از محل انرژی ارزان جبران می‌شود.

وی درباره ناترازی در گاز و برق در ایران اظهار کرد: مدیران تصور می‌کنند که با سرمایه می‌توانند ناترازی را جبران کنند. این در حالی است که از سال ۲۰۲۵ دیگر نمی‌توانیم با تزریق پول و سرمایه به منابع نفتی و گازی ناترازی جبران کنیم و باید حتماً روی بهره‌وری و راندمان کار کنیم.

نجفی با اشاره به اینکه با توجه به شدت مصرف گاز و عدم بهره‌وری در سال‌های آینده با کسری در بخش انرژی روبه‌رو خواهیم شد و باید رویکردها تغییر کند، با اشاره به ناترازی بنزین در ایران، تصریح کرد: توقف رشد پلکانی بنزین و ایستا شدن قیمت آن، سبب شد تا آلان با تفاوت بالای قیمت داخلی و جهانی روبه‌رو باشیم. با توجه به افزایش مصرف بنزین، از سال 1401 ناترازی در این بخش داریم؛ اما رانتی که پشت بنزین است نمی‌گذارد قیمت افزایش پیدا کند.

رئیس کمسیون انرژی تأکید کرد: باید قیمت بنزین افزایش پیدا کند و در کنار آن باید خودروساز راندمان را بالا ببرد و توزیع انرژی مدیریت شود.

به گفته نجفی، همچنین افزایش پیچیدگی فرایندی پالایشگاه‌ها، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و ساخت نیروگاه‌های خورشیدی با صرفه‌جویی در سوخت مایع، از دیگر فاکتورهایی است که می‌تواند به افزایش بهره‌وری در بخش انرژی کمک کند.

زمینه حرکت اقتصاد ایران به سمت بهره‌وری مهیا نیست

محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران بهره‌وری را استفاده از ظرفیت‌های موجود برای رسیدن به بیشترین میزان تولید، تعریف کرد و گفت: بنا براین تعریف و با نگاه به اطلاعات و مطالعات بین‌المللی باید اذعان داشت توان تولید ایران برابر با ۱۰۰۰ میلیارد دلار است؛ اما میزان تولید ایران در حال حاضر بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. از سوی دیگر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران منفی ۲.۲ اعلام شده است.

بر اساس اظهارات او خلاصه جریان اقتصاد ایران این است که در تلاشیم همه کمتر از آنچه می‌توانند تولید کنند.

رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نتیجه برنامه‌های توسعه را وضعیت امروز اقتصاد ایران دانست و حکم موردنظر در برنامه هفتم توسعه را تکرار حکم برنامه‌های قبل عنوان کرد و گفت: متأسفانه می‌بینیم که بهره‌وری برای تصمیم‌گیران مهم نیست. واقعیت این است که زمین بازی بنگاه‌های اقتصادی برای حرکت به سوی بهره‌وری مساعد نیست.

قاسمی تأکید کرد: مخدوش بودن نظام قیمت‌ها یکی از عواملی است که مانع بهبود بهره‌وری در اقتصاد ایران می‌شود، چراکه بهره‌وری، دستوری حاصل نمی‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در نهایت پیشنهاد کرد: به جای حکم برنامه هفتم که بی‌فایده است، موانع رقابت‌پذیری اقتصاد و موانع پیوستن به اقتصاد جهانی را حذف کنیم.

در انتهای این مراسم با حضور پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق ایران به 9 پروژه برتر لوح تقدیر ارائه شد.