پزشکیان و هشت گروه اصلی مخالف

در روزهای اخیر مخالفت­‌های آنان را به روشنی در رسانه‌­ها و نظام تصمیم­ گیری و نظارتی مشاهده می­کنیم. می­‌توان مخالفان اصلی را به ۸ دسته جدا کرد:

۱. افراد سنگ­سر جناح مخالف که با هر اقدامی از سوی رییس جمهور و دولت او مخالفت خواهند کرد. اینها منافع شخصی و گروهی خود را در شکست اقدامات دولت آقای پزشکیان می‌­دانند. برای اینها منافع ملی، اولویت نیست و برای تحقق منافع جناحی و شخصی حاضرند به منافع ملی ضربه بزنند. گروهی از اینها که در نظام تصمیم‌­گیری نفوذ قابل توجهی دارند، با کابینه وفاق ملی به ویژه اعضای اصلاح طلب آن مخالفت خواهند کرد و در جاهایی که بتوانند مانع رای آوردن و ماندگاری این اعضای کابینه می­‌شوند. اینها تا جایی پیش خواهند رفت که همه چیز مطابق میلشان باشد.

۲. نفوذی‌­های بیگانه که در نظام تصمیم­ گیری حضور دارند و با هر اقدامی که هدف مثبتی دارد، مخالفت می­کنند و اگر بتوانند از آن ممانعت می­‌کنند. از اینها نیز جز تخریب وضعیت و جلوگیری از تشکیل دولت به ویژه دولتی که بخواهد جنبه مثبتی را پیگری کند، انتظاری نمی­‌رود.

۳. افراد و گروه‌­های سیاسی و جناحی که در جناح مخالف قرار دارند و موافق برخی از اعضای کابینه پیشنهادی نیستند. اینها نیز منافع شخصی را اولویت دارند و با برخی از اعضای کابینه مخالفت خواهند کرد.

۴. رانت­‌خوارانی که در برخی بخش‌­ها فعالیت دارند و ممکن است فکر کنند نمی­توانند با حضور این اعضای کابینه منافع خود را تامین کنند. آنها برای منافع خود دست به هر کاری از جمله تلاش برای جلوگیری از حضور افراد خاص در قدرت خواهند زد.  

۵. اصلاح طلبانی که در نظام تصمیم­‌گیری موثرند و تمایل دارند با هزینه اصلاح طلبان، کابینه غیراصلاح طلب تشکیل نشود. اینها نیز در جایگاه­‌هایی که بتوانند مانع ورود مخالفان اصلاحات به کابینه می­شوند. 

۶. آنهایی که مخالف سیاسی تند پزشکیان هستند و در تصمیم­‌گیری اثرگذاری چندانی ندارند. اینها بیشتر پیرو تندروهای اصول­گرای اثرگذار در تصمیم­گیری هستند، اینها مخالف اعضای اصلاح طلب کابینه هستند.

۷. آنهایی که با امید اصلاحات از سوی آقای پزشکیان وارد معرکه انتخابات شدند و در نظام تصمیم­‌گیری برای اعضای کابینه اثرگذاری چندانی ندارند. اینها تمایلی به مشارکت دادن مخالفان اصلاحات در کابینه ندارند. بخشی از اینها با وجود این کابینه، دست کم موقتا امید خود را از آقای پزشکیان و احتمالا از اصلاحات از دست می­دهند.  

۸. مخالفان سیاسی وضعیت موجود که در انتخابات نیز شرکت نکردند، ولی هیچ روی خوشی به انتخاب اعضای اصول­گرا در کابینه ندارند.

به نظر می‌­رسد، آقای پزشکیان با اعلام تمایل به تشکیل کابینه وفاق ملی، مخالفان سیاسی را طلبکار کرده است. در حالی که تجربه نشان داده است، اصول‌گرایان هرگز چنین کاری نمی­‌کردند، ولی اکنون که رای نیاورده­‌اند، با اعلام کابینه وفاق ملی، وفاق را به معنای عدم حضور اصلاح طلبان در کابینه تعبیر می‌کنند و با حضور هر اصلاح طلبی در کابینه مخالفت می­‌کنند. ایشان تلاش می­‌کنند از این روزنه استفاده کنند و همه کابینه را از خودشان کنند. این انحصار طلبی و تمامیت خواهی به حدی است که با حضور آقای ظریف و دیگر اصلاح طلبان در هیات دولت مخالفت می­‌کنند و تلاش دارند نگذارند در کابینه‌­ای که رای آن را اصلاح طلبان داده­‌اند، هیچ اصلاح طلبی حضور داشته باشد. با این طلبکاری تمامیت خواهان حاضر در نظام تصمیم­‌گیری در مجلس، بعید است کابینه منسجمی تشکیل شود و به ویژه اصلاح­‌طلبان عضو کابینه بسیار متزلزل خواهند شد.

*اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس