کسری تجاری منفی تر شد

با گذشت ۹ ماه از سال، روند تجارت خارجی کشورمان همچنان با تراز منفی دست و پنجه نرم می‌کند و این مسأله سیگنالی برای تداوم نوسانات صعودی شاخص ارزی در آینده است. در این میان، آمار‌های جدید منتشرشده نشان‌دهنده تغییرات قابل توجهی در بخش صادرات و واردات کشور است که می‌تواند تبعات مهمی برای اقتصاد ایران داشته باشد.

دولت چهاردهم از ابتدای شهریورماه سال جاری با تشکیل کابینه اقتصادی خود شروع به کار کرد و حالا با گذشت چهار ماه از فعالیت‌های آن، آمار‌های مربوط به صادرات و واردات کشور نکات قابل تاملی در بر دارد.

طبق گزارش فرود عسگری، رئیس کل گمرک، در ۹ ماهه ابتدایی امسال صادرات غیرنفتی ایران به ۴۳ میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸ درصد افزایش داشته است.

در همین مدت، میزان وزنی صادرات غیرنفتی کشور به ۱۱۶ میلیون و ۳۴۸ هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳.۷۷ درصد افزایش داشته است. این افزایش در صادرات وزنی، در کنار رشد ارزش دلاری، نشانه‌ای از بهبود شرایط تجارت خارجی ایران در سال جاری است.

از سوی دیگر در این مدت، ۵۰.۷ میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش ۱۹.۷ میلیارد دلار صادر شده است که به لحاظ وزن ۳۳.۲۵ درصد و از حیث ارزش ۳۲ درصد افزایش داشته است. به بیان دیگر، حدود ۴۵ درصد از ارزآوری صادرات غیرنفتی بر دوش پتروشیمی‌ها بوده است.

رشد ۵ درصدی واردات در مقایسه با سال قبل

در همین حال، واردات ایران نیز با احتساب واردات شمش طلا، به میزان ۵۰ میلیارد و ۸۸۹ میلیون دلار رسید که رشد ۵ درصدی را نشان می‌دهد. در عین حال، میزان وزنی واردات کشور با ۳.۱۶ درصد کاهش به ۲۷ میلیون و ۹۴۱ هزار تن رسید.

مهم‌ترین کالا‌های وارداتی

به گفته فرود عسگری، سه قلم عمده کالای وارداتی در ۹ ماهه سال جاری شامل طلا به اشکال خام (۵.۶ میلیارد دلار)، ذرت دامی (۲.۱ میلیارد دلار) و گوشی‌های تلفن هوشمند (۱.۷ میلیارد دلار) بوده است.

این آمار‌ها نشان‌دهنده وابستگی ایران به واردات برخی کالا‌های خاص است که می‌تواند فشار بیشتری بر منابع ارزی کشور وارد کند.

مقاصد عمده صادراتی ایران کدام کشور‌ها هستند؟

در ۹ ماهه اول سال، کشور‌های چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان از جمله مقاصد اصلی صادرات ایران بوده‌اند. به گونه‌ای که چین با ۱۱ میلیارد دلار، عراق با ۹.۴ میلیارد دلار، امارات متحده عربی با ۵.۳ میلیارد دلار، ترکیه با ۵.۲ میلیارد دلار، افغانستان با ۱.۷ میلیارد دلار، پاکستان با ۱.۷ میلیارد دلار و هند با ۱.۴ میلیارد دلار کشور‌های عمده مقاصد صادراتی در این مدت بوده‌اند. این ۷ کشور در مجموع ۸۲.۴۰ درصد از وزن و ۸۲.۸۵ درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

عمده واردات ایران از امارات، چین و ترکیه

بیشترین میزان کالا‌های وارداتی از کشور‌های امارات متحده عربی، چین، ترکیه و آلمان بوده است. به گونه‌ای که در ۹ ماهه امسال از کشور‌های امارات متحده عربی با ۱۵.۳ میلیارد دلار، چین با ۱۳ میلیارد دلار، ترکیه ۸.۹ میلیارد دلار، آلمان ۱.۸ میلیارد دلار، هند با ۱.۱ میلیارد دلار، فدراسیون روسیه ۱.۱ میلیارد دلار  و هنگ‌کنگ با یک میلیارد دلار کالا به ایران وارد شده است و در مجموع ۷۵ درصد از وزن و ۸۳ درصد از ارزش کل واردات کشور در این مدت از ۷ کشور مذکور بوده است.

کسری تجاری؛ چالشی که همچنان ادامه دارد

بر اساس آمار منتشرشده، کسری تجاری ایران همچنان ادامه دارد. تراز تجاری ایران در ۹ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ به منفی ۷ میلیارد و ۷۴۹ میلیون دلار رسید که نسبت به آبان ماه بیشتر شده است. این کسری تجاری در شرایطی که تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری همچنان پابرجا هستند، می‌تواند چالشی جدی برای مدیریت منابع ارزی کشور به شمار آید.

آینده کسری تجاری ایران تحت فرمان همتی است

با توجه به کسری تجاری ادامه‌دار، اکنون این سؤال مطرح است که آیا دولت و وزارت اقتصاد می‌توانند با سیاست‌های جدید خود به کاهش این کسری و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنند؟ همتی، وزیر اقتصاد دولت گذشته، پیش از این نسبت به کسری تجاری انتقاد کرده بود، حالا باید دید برنامه‌های وزیر اقتصاد جدید چگونه می‌تواند به بهبود این شاخص کمک کند.

در مجموع، اگرچه آمار‌های صادراتی ایران در سال جاری نشانه‌هایی از رشد دارند، اما همچنان کسری تجاری و تراز منفی ایران در تجارت خارجی، چالشی بزرگ برای اقتصاد کشور به‌شمار می‌رود.  نیاز به تقویت تولید داخلی، تقویت روابط تجاری با کشور‌های همسایه و بهبود کیفیت کالا‌های صادراتی از جمله راهکار‌هایی است که می‌تواند به کاهش کسری تجاری و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.