زنگ خطر خروج بنگاه‌های اقتصادی از کشور

مرور وضعیت و پیامدهای مهاجرت کارآفرینان و نیروی کار نشان میدهد که زنگ خطر امروز خروج بنگاه‌های اقتصادی از کشور است. البته اکنون کشور با کاهش جدی حضور متخصصان در شرکت‌های داخل کشور و بازار ایران مواجه است.امروز حتی نیروهای ساده نیز در کشور محدود است. بررسی های اخیر نشان میدهد که گذشته  آنچه عامل اصلی مهاجرت فعالان حوزه فناوری اطلاعات موضوع اقتصادی است.

مازیار نوربخش رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق تهران اخیرا در سمینار یکروزه «آثار مهاجرت برکسب و کارها» با بیان اینکه در سطح ملی و کشوری، مهاجرت نخبگان به طور کامل درک نشده است، گفت: صاحبان کسب‌وکار در حوزه فناوری اطلاعات و دانش‌بنیان، امروز به صادرکنندگان نخبگان و متخصصان تبدیل شده‌اند.

افزود: بررسی و مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد از فعالان حوزه فناوری اطلاعات تمایل به مهاجرت دارند و کشورهای آمریکا، کانادا، آلمان و استرالیا مهاجرپذیرترین کشورها برای نخبگان و متخصصان فناوری اطلاعات از ایران هستند.

به گفته او، مدیران شرکت‌های فناوری اطلاعات به درستی نمی‌دانند نیروی فنی و متخصص خود را تا چه زمانی در اختیار دارند و ناچار هستند برای مدت حداکثر یک سال، قرارداد محکم برای حفظ و ماندگاری نیروی کار خود منعقد کنند.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه عمده دلیل متخصصان حوزه فناوری اطلاعات در ایران برای مهاجرت به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد، گفت: متوسط درآمد افراد متخصص در شرکت‌های فناوری اطلاعات در داخل کشور ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار در ماه است در حالی که این افراد با مهاجرت به کشورهای اطراف درآمد ماهانه خود را ۴ تا ۵ برابر افزایش می‌دهند.

او همچنین، عدم ثبات اقتصادی را از دیگر دلایل مهاجرت فعالان این بخش از اقتصاد کشور عنوان کرد، افزود: در شرایط کنونی، جذب نیروی‌ کار خدماتی نیز برای شرکت‌ها در داخل کشور به یک بحران تبدیل شده‌است در حالی که این افراد با اشتغال در تاکسی‌های اینترنتی، چندین برابر درآمد بیشتر کسب می‌کنند.

به گفته نوربخش، با کاهش جدی حضور متخصصان در شرکت‌های داخل کشور و بازار ایران، بروز مشکلات مربوط به امنیت سایبری در کشور نیز تشدید شده‌است. او افزود: پدیده جدید مهاجرت مجازی برنامه‌نویسان ایرانی نیز اتفاق دیگری است و متخصصان این بخش در داخل، برای شرکت‌های خارج از کشور فعالیت کرده و درآمد ارزی کسب می‌کنند و تمایلی به همکاری با شرکت‌های داخلی ندارند.

رئیس کمیسیون نوآوری، بهره‌وری و تحول دیجیتال اتاق تهران افزود: امروز با پدیده دفاتر کاری مشترک در کشورهای همسایه از جمله در استانبول نیز مواجه هستیم که نیروی متخصص و شرکت‌های فناوری اطلاعات در این دفاتر مستقر می‌شوند و فعالیت می‌کنند.

مازیار نوربخش فیلترینگ را از جمله عوامل عدم تمایل به فعالیت نخبگان و متخصصان در داخل کشور دانست، افزود: صاحبان کسب‌وکار باید در داخل بنگاه‌ها فضای کاری مناسب را فراهم کنند تا افراد متخصص کمتر تمایل به مهاجرت داشته باشند.

نایب رئیس اتاق بازرگانی تهران هم مساله مهاجرت را از منظر مهاجرت کارفرمایان و صاحبان کسب‌وکار مورد بررسی قرار داد. مهدی صادقی با بیان اینکه پدیده مهاجرت تابع اصل ساده عرضه و تقاضا است، ادامه داد: شدت خروج منابع انسانی تحصیلکرده در حوزه‌های IT  و ICT طی سال‌های اخیر نسبت به سایر رشته‌ها تصاعدی بوده و علت آن نیز مشخص است؛ دنیا به سمت هوشمندسازی حرکت کرده است.

او با بیان اینکه کشورها به سرعت به سمت هوش مصنوعی و انقلاب صنعتی چهارم گام برمی‌دارند، ادامه داد: اگر در سمت عرضه نیروی انسانی برنامه‌ریزی دقیقی صورت نگیرد، مهاجرت نتیجه آن خواهد بود.

صادقی با اشاره به اینکه زنگ خطر امروز خروج بنگاه‌های اقتصادی از کشور است، افزود: وقتی بنگاه‌ها به فکر مهاجرت به کشورهای اطراف هستند، این وضعیت نشان‌دهنده آن است که حوزه حکمرانی توسعه صنعتی و راهبری صنعتی نیازمند بازنگری اساسی است.

او با بیان اینکه تمایل کارفرمایان به مهاجرت عمدتا ناشی از بی‌ثباتی اقتصادی، تحریم‌های یک‌جانبه اقتصادی، ناکارآمدی نهادی و جذابیت اقتصادی کشورهای مقصد است، ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های ایرانی در حوزه صنعتی فولاد، مواد غذایی به کشورهای ترکیه، عمان و امارات مهاجرت کرده‌اند.

صادقی در ادامه به این نکته اشاره کرد که بررسی شاخص‌های سهولت کسب‌وکار نیز نشان می‌دهد که کشورهای همسایه از منظر این شاخص وضعیت به مراتب مناسب‌تری نسبت به ایران دارند که جذابیت لازم را برای خروج شرکت‌های ایرانی فراهم می‌کند.