نیمی از اشتغال بخش صنعت سیستان و بلوچستان در اختیار زنان

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در سال 1402 حدود 14.2 درصد بوده است که اختلاف معناداری با رقم کشوری این شاخص (41.3 درصد) دارد. همچنین این ارقام برای نرخ بیکاری به ترتیب 15.8 و 8.1 درصد اعلام شده‌اند. نسبت اشتغال زنان (از میان جمعیت 15 سال و بیشتر) نیز در سال گذشته، 12.1 درصد بود؛ در حالی که میانگین کشوری این شاخص 37.9 اعلام شد.

همچنین در بهار 1403 نرخ مشارکت اقتصادی برای جمعیت 15 سال و بیشتر 41.2 و برای زنان 14.3 درصد ثبت شده است. در مورد نرخ بیکاری این ارقام به 7.7 و  15 درصد رسیده‌اند. همچنین در مورد نسبت اشتغال نیز این ارقام 38 و 12.1 درصد اعلام شده‌اند.

شرایط به ویژه در مورد اشتغال زنان در سیستان و بلوچستان متفاوت است. در این استان که گزارش‌های مختلفی آن را محروم‌ترین استان کشور می‌دانند، نرخ بیکاری در سال 1402 و بهار 1403 به ترتیب 12.4 و 12.3 درصد بوده است. به عبارت دیگر سیستان و بلوچستان در زمره معدود استان‌هایی است که نرخ بیکاری دو رقمی دارند و از این نظر به صورت معناداری بالاتر از نرخ کشوری آن ایستاده است. اما سهم اشتغال زنان در بخش صنعت سیستان و بلوچستان نیز نسبت به میانگین کشوری تفاوت قابل توجهی دارد و در صدر استان‌ها است. مرکز آمار، سهم اشتغال زنان در بخش صنعت این استان را در زمستان سال گذشته و بهار امسال 48.6 و 54 درصد می‌داند.

چرا زنان سیستان و بلوچستان صدرنشین اشتغال صنعتی شده‌اند؟

سهم اشتغال زنان در بخش صنعت سیستان و بلوچستان، شرایط متفاوتی نسبت به کل کشور دارد. اکنون زنان این استان، بیشتر از نیمی از اشتغال بخش صنعت این استان را در اختیار دارند. این رقم برای بهار امسال، 54 درصد اعلام شده است که نسب به زمستان سال گذشت روند افزایشی را نشان می‌دهد. البته سهم اشتغال زنان در بخش صنعت سیستان و بلوچستان، در گذشته ارقام بالاتری را نیز به خود دیده است؛ برای مثال این شاخص در تابستان سال پیش، 61 درصد و در بهار 1402 نیز  57.7 درصد بود.

این در حالی است که سهم اشتغال صنعتی زنان در کشور حدود 25 درصد اعلام شده که هم از میانگین کشوری و هم از سهم مردان پایین‌تر است. چرا شرایط در سیستان و بلوچستان فرق دارد؟

اکوایران چندی پیش در پاسخ به این پرسش، به دو عامل اشاره کرد؛ «قرارگیری برخی مشاغل و صنایع دستی در زمره کار‌های صنعتی» و «استفاده از نیروی کار فامیلی». در واقع، مشاغلی مانند قالی‌‌بافی، سوزن‌دوزی و پارچه‌بافی نیز در بخش صنعت دسته‌بندی می‌شوند. در نتیجه به نظر می‌‌رسد رواج چنین فعالیت‌هایی در میان زنان سیستان و بلوچستانی، سهم اشتغال آنها را در بخش صنعت افزایش داده است.

از سوی دیگر، در تعاریف مرکز آمار افرادی که دارای نسبت فامیلی هستند و بدون مزد در یک بخش فعالیت می‌‌کنند، به عنوان فرد شاغل در نظر گرفته می‌‌شوند. سبک زندگی در میان مردم استان‌‌های سیستان و بلوچستان سنتی است و بیشتر زنان در کنار همسر و خویشان خود به فعالیت می‌پردازند. به عنوان مثال اگر یکی از مردان در این استان به فعالیت سوزن‌دوزی مشغول باشد، زنان خانواده و فامیل نیز به او کمک می‌‌کنند. بنابراین این امر می‌‌تواند یکی از دلایل بالا بودن سهم اشتغال زنان در بخش صنعت باشد.