انتظارات مثبت ناشی از انتخابات، ابهت بازار ارز را فروریخت

مهدی دارابی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش‌ها بیان کرد: در کوتاه مدت اتفاقات زیادی می‌تواند رخ بدهد. هر بازار دارایی یک کف و سقفی دارد، مقاومت و حمایتی دارد.

وی افزود: ما معمولا دو ماه اول تابستان یعنی از انتهای خرداد تا اواسط تابستان به صورت فصلی شاهد کاهش تقاضا هستیم. به نظر من این کاهش تقاضا با انتظارات مثبت نسبت به روابط خارجی ایران بعد از انتخابات همراه شده و همراهی این دو عامل منجر به کاهش قیمت دلار شده است.

دارابی یادآور شد: قیمت واقعی ارز همانی است که در بازار رقم می‌خورد و نرخ تعادلی که در بازار به‌وجود می‌آید، مبنا است. نرخ تعادلی این‌گونه نیست که بگوییم اکنون نرخ تعادلی ۵۶ یا ۵۹ هزار تومان است. نرخ تعادلی صرفا به شما یک روند بلند مدت را ارائه می‌دهد اما قیمت در بازار را پیش‌بینی نمی‌کند.

وی ادامه داد: روند بازار ارز شبیه بازار سهام است. در بازار سهام، سهم یک ارزش ذاتی دارد و امکان دارد قیمت سهام در بازار با ارزش ذاتی خیلی فاصله پیدا کند و تا چند ماه هم این اتفاق ادامه داشته باشد. ارز هم به همین شکل است. نمی‌توانید بگویید نرخ تعادلی فلان قیمت است و شرایط بازار باید عینا مشابه نرخ تعادلی باشد.

این کارشناس اقتصادی افزود: مدل‌های مختلفی برای نرخ تعادلی وجود دارد که هر کدام یک نرخی را به شما می‌دهد. بنابراین نمی‌توان قضاوت کرد که آن نرخی که در بازار وجود دارد آیا نرخ تعادلی واقعی هست یا نه.

وی ادامه داد: به صورت کلی نرخ تعادلی به ما نشان می‌دهد که تقریبا از سال ۹۷، تورم و نرخ ارز در تناسب با همدیگر بوده‌اند. همان نیروهایی که موجب تورم شده‌اند، زمینه نرخ رشد ارز را فراهم کرده‌اند. تورم و نرخ ارز روی هم تاثیر دارند ولی مهم‌تر از آن این است که نیروهای مشترکی هستند که برای هر دو، یک روند افزایشی ایجاد می‌کنند.

نبود تقاضا در بازار

دارابی درباره اثر مقاومت بازار برای فروش ارز روی قیمت‌ها بیان کرد: اگر بازار نفروشد، منطقا باید قیمت‌ها بالا برود. اما اکنون در بازار به میزانی که نمی‌فروشند، خرید هم نمی‌کنند. اگر نرخ ارز بالا نرود، مفهومش این است که تقاضا هم نیست. چون در این حوزه آمار درستی نداریم، بر مبنای رفتار فروشندگان ارز نمی‌توانیم تحلیل درستی ارائه بدهیم.

وی توضیح داد: در بازار دارایی به قیمت‌ها نگاه می‌کنیم و می‌توانیم رفتار متقاضیان و فروشندگان را حدس بزنیم. قیمت به ما می‌گوید که ما کاهش تقاضا داریم و قیمت هنوز پایین است.

این کارشناس اقتصادی افزود: اما درباره ارز همواره با رشد تقاضای فصلی و ریسک‌های سیاسی شاهد رشد نرخ هستیم. وقتی همچنان نیروهای تورمی فعال هستند، نرخ ارز رشد می‌کند اما درباره نرخ‌ها نمی‌شود پیش‌بینی کوتاه مدت کرد. وی ادامه داد: در حال حاضر به صورت کلی روند رو به رشد ارز همچنان وجود خواهد داشت اما انتظار داریم که نرخ‌ها به صورت جهشی رشد نکنند. اگر ریسک‌های بیرونی شدیدی رخ ندهد، تغییرات نرخ ارز یکنواخت‌تر از دوره‌های قبل رخ خواهد داد. انتظار این است که شرایط مدیریت شود و اگر افزایش نرخ ارزی داریم، کاملا یکنواخت باشد.

بازار دارایی در انتظار تغییرات سیاسی

دارابی درباره اثر تغییرات سیاسی پیش رو بر نرخ ارز گفت: به نظر من تاکنون این تغییرات اثرش را گذاشته است. معمولا بازارهای دارایی انتظاراتشان را پیش پیش اعمال می‌کنند. از این به بعد باید دید چه تغییرات سیاسی رخ می‌دهد و این تغییرات چه اثری را روی بازار منتقل می‌کند.

وی افزود: انتخاب رئیس کل بانک مرکزی، کابینه، رویکرد کابینه و تصمیمات آن بابت نظام چند نرخی یا نسبت به واردات و صادرات، همه این موارد روی بازار اثر دارد. وقتی یک مقدار اطلاعات جدیدتری برسد، تاثیرش در بازار و مدل ذهنی فعالان بازار مشاهده خواهد شد.

تک نرخی کردن ارز، بازار غیر رسمی را از بین نمی‌برد

این کارشناس اقتصادی درباره اثر تک نرخی کردن ارز بر بازار بیان کرد: تک نرخی کردن به این مفهوم که بازار غیر رسمی و رسمی نداشته باشیم، فعلا ممکن نیست. تک نرخی کردن به این مفهوم که یک بازار رسمی داشته باشیم که یک نرخ داشته باشد یا بگوییم نرخ‌گذاری دستوری روی آن اعمال نمی‌شود، آثاری بر نرخ‌ها خواهد داشت.

وی یادآور شد: از آنجا که نرخ ارزهای ما همگن نیستند و با نرخ‌های مختلف می‌آیند، بهتر است بگوییم بازاری خواهیم داشت که نرخ دستوری بر آن اعمال نمی‌شود.

دارابی درباره اثرات اعمال این سیاست گفت: دو نیرو بر بازار ارز اثرگذار است. از آنجایی که بازار کلا عادت کرده است که سیاست‌گذار دنبال نرخ‌گذاری دستوری است، یک نیرو به بازار می‌گوید که با اعمال سیاست تک نرخی، یک کف نرخ ارز جدید درست شده است.

وی افزود: امکان دارد در کوتاه مدت یعنی چند روز، اعمال این سیاست، نرخ ارز را هم در بازار آزاد افزایش دهد چون بازار ما عادت کرده است که بازارساز به دنبال نرخ دستوری است و شأنیتش بیشتر کف‌ساز بوده است تا سقف‌ساز. در نتیجه وقتی بازار رسمی را تک نرخی کنیم، امکان دارد یک کفی به‌وجود بیاید و یک انتظاری ایجاد شود که نرخ اعلام شده کف نرخ جدید است، بنابراین نرخ‌ها در کوتاه مدت بالا برود.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: اگر واقعا بازارساز فشار اولیه را تحمل کند، این فشار رو به بالا حتما در روزهای بعد به سرعت تعدیل می‌شود.

وی ادامه داد: اما یک نیروی دیگری هم هست که وقتی نرخ را بالا می‌برید، به شدت تقاضای ارز در بازار رسمی کاهش می‌یابد و از سوی دیگر عرضه ارز افزایش می‌یابد.

دارابی یادآور شد: در حال حاضر به شدت کم اظهاری صادراتی و بیش اظهاری وارداتی داریم. همه این موارد به نحو مطلوبی اصلاح می‌شود و در واقع کاهش تقاضا و افزایش عرضه یک فشار واقعی به سمت پایین می‌آورند به همین دلیل نرخ ارز را به صورت دائمی یک سطح پایین‌تر می‌آورند.

وی گفت: در مجموع بعد از یک مدتی حتما اثر تک نرخی کردن ارز، کاهشی خواهد بود. به شرط آنکه بازارساز به منطق بازار پایبند بماند و به بازار این پیام را ندهد که مجددا قصد دارد به سراغ نرخ دستوری برود.