چرا خروج از لیست سیاه FATF برای ایران لازم است؟

علی طیب نیا در سخنانی درباره‌ی مشکلات کنونی اقتصاد و راهکارهای پیش رو صحبت کرد. این سخنان در حقیقت رونمایی از بخشی از برنامه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان کاندیدای چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران است .

طیب نیا که در دولت اول روحانی سکان وزارت امور اقتصادی و دارایی را در دست داشت و توانست نرخ تورم را در دو سال پیاپی در دوره‌ی مسئولیت خود تک رقمی کند، تاکید کرده است: نظام مالی و بازارهای مالی ما در ایران بانک محور هستند یعنی در گذشته تامین مالی بنگاه‌ها و مردم عمدتا توسط نظام بانکی صورت گرفته در زمانی که من مسئولیت وزارت اقتصاد را بر عهده گرفتم و یک نظام برنامه ریزی عملیاتی برای مجموعه دستگاه‌های مشمول تنظیم کردیم یکی از اهداف ما این بود که سهم بازار سرمایه را از تامین مالی کشور بالا ببریم اقداماتی هم در این مسیر انجام شد.

وی در توضیح این مطلب افزود: ما اوراق بدهی را به عنوان یک وسیله‌ای برای تحقق این منظور طراحی کردیم. یعنی هدف اولیه ما این بود که بخش خصوصی بتواند بدون مراجعه به نظام بانکی و صرفا بر اساس اعتبار خودش از بازار سرمایه تامین مالی بکند؛ این اعتقاد هنوز پا بر جاست و من معتقدم بایستی شرایطی را فراهم بکنیم که بازار اولیه در بازار سرمایه کشور فعال بشود و بتواند در تامین مالی بنگاه‌ها مشارکت جدی داشته باشد.

او ادامه داد: این مطلب را هم به خوبی می‌دانم که رونق بازار اولیه و افزایش سهمش در تامین مالی کشور منوط به این است که بازار ثانویه رونق داشته باشد اگر بازار ثانویه رونق نداشته باشد طبیعتا از طریق بازار اولیه هم نمی‌شود تامین مالی را انجام داد بنابراین برنامه ما این است که تمام موانع رونق بازار ثانویه و بازار اولیه را مرتفع بکنیم بر اساس شناختی که من از مدت مدیریت خودم به دست اوردم یک سری عوامل هست که عمدتا ناشی از مداخله نابجای دولت در بازار سرمایه ست، بازار سرمایه یعنی بازار آزاد یعنی بازاری که اجازه دهیم عرضه و تقاضا بدون مداخله مستقیم دولت قیمت انواع دارایی‌‎ها را مشخص بکند متاسفانه دولت هم به طور مستقیم در فرآیند تعیین قیمت‌ها دخالت می‌کند و هم با اثرگذاری بر سودآوری بنگاه‌های بورسی روی شاخص بورس تاثیر می‌گذارد.

او درباره عوامل موثر بر ایجاد اختلال در بازار سرمایه گفت: در این سال‌های گذشته منشا بروز اختلال در بازار سرمایه بودند؛ مثلا تعیین قیمت خوراک پتروشیمی‌ها، یکی از سیاست‌هایی است که متاسفانه در دوره مسئولیت من هم اتفاق افتاد و بدون هماهنگی وزارت امور اقتصادی و دارایی و مسئولان بازار سرمایه قیمت خوراک و پتروشیمی‌ها به نحو شدیدی افزایش پیدا کرد و طبیعتا با توجه به سهم بالایی که بنگاه‌ها پتروشیمی و پالایشگاه‌ها در بازار سرمایه ما دارند یکی از عواملی بود که سودآوری را در بازار تحت تاثیر قرار داد؛ و باعث شد که بازار با مشکل مواجه شود افزایش حقوق دولتی و بهره مالکانه یکی دیگر از این عواملی است که متاسفانه این‌ها معمولا در قانون بودجه هم اتفاق می‌افتد.

او با اشاره به بحث بودجه نیز تاکید کرد: من یک نکته اینجا عرض بکنم: قانون بودجه محل اصلاح قوانین دائمی کشور نیست، تبصره‌های قانون بودجه صرفا باید ناظر بر چگونگی اجرا بودجه در آن سال جاری باشد، ولی ما متاسفانه مرتب تصمیمات مهم و سیاست‌های اثرگذار مهم را در قالب بودجه می‌گیریم این یکی از عواملی ست که بنگاه‌های بورسی را قرار داده و قرار می‌دهد خروج کالاهای معدنی و فراورده های نفتی و محصولات پتروشیمی از بورس کالا یکی دیگر از عواملی ست که به طور مرتب مطرح می‌شود و طبیعتا با این ادعا که تعیین قیمت در بورس قیمت این کالا هارا بالا می‌برد. بنابراین ما این کالاها را باید خارج کنیم ما این را خوب می‌دانیم که تنها در یک بازار آزاد شفاف که قیمت کالاها به صورت منطقی تعیین می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری کالاها و محصولات شرکت‌های بورسی، من به وضوح می‌بینم که بسیاری از محصولات ما مثل محصولات وپتروشیمی، فولاد، مس و امثالهم توسط دولت قیمت‌گذاری می‌شوند. قیمت‌گذاری‌هایی که سودآوری بنگاه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و طبیعتا روی شاخص بورس هم اثر خودش را ظاهر می‌کند، بگذریم از اینکه وقتی شما برای محصول یک شرکت قیمت گذاری میکنی و سودآوری آن را پایین می‌آوری طبیعتا سرمایه‌گذاری‌های اون شرکت را هم از محل منابع داخلی‎اش تحت تاثیر قرار می‌دهی؛ یعنی هم تاثیر منفی دارد در سرمایه‎گذاری کشور و رشد اقتصادی کشور و هم تاثیر منفی دارد، بر شاخص بورس افزایش نرخ سود بانکی که خب در برخی از موارد متاسفانه بدون هماهنگی‌های لازم انجام شده عامل دیگری است که منابع را از بازار سرمایه منحرف می‌کند.

طیب‌نیا افزود: افزایش فروش اوراق دولتی، من اینجا عرض بکنم اوراق بدهی یا اوراق دولتی و به طور کلی اوراق در دوران مسئولیت من بود که به عنوان یک ابزاری برای تعمین مالی معرفی شد ما یک کار برحال علمی و عمیق کردیم و برخی از شخصیت‌های روحانی هم به ما کمک کردند، این بازار را ما آمدیم طراحی کردیم و این ابزار را معرفی کردیم من از معرفی اوراق سه هدف داشتم هدف اولم که بهش اشاره کردم تامین مالی بخش خصوصی بود، یعنی آن زمانی که نرخ سود بانکی در نظام بانکی تا ۳۸ درصد و بالای ۴۰ درصد بالا رفته بود ما گفتیم اجازه دهیم بنگاه‌ها و بنگاه‌های معتبر به اعتبار خودشون از بازار سرمایه تعیین مالی کنند هدف دوم من ساماندهی بدهی‌های دولت بود همه جای دنیا دولت ها بدهی دارند حتی نسبت بدهی به GDP در سایر کشورهای دنیا به مراتب از ایران بالاتره ولی مشکل در نابسامان بودن این بدهی‌هاست اگر در ژاپن نسبت بدهی به GDP بالای ۲۰۰ درصد است ولی اونی که از دولت طلبکار است یک سندی در اختیار دارد این سند را هر زمان اراده کند می‌تواند در بازار بفروشد می‌تواند نزد سیستم بانکی به وثیقه قرار دهد.

او در بخشی از سخنانش به مساله مهم اف‌ای‌تی‌اف به هرحال هدف اول من از پیاده کردن برنامه جامع مبارزه با پولشویی همین بحث مبارزه با فساد در ایران بود ولی یک هدف دوم هم داشتیم و آن این بود که از لیست سیاه FATF کشور را خارج بکنیم؛ وقتی کشور در این لیست قرار می‌گیرد تعاملات ما با خارج دچار محدودیت می‌شود و ما حتی درآمدهای نفتی‌مان هم دیگر نمی‌توانیم به کشور منتقل بکنیم، نمی‌توانیم سرمایه‌های ایرانی‌ها را از خارج به داخل بیاوریم و تمام تعاملات ما حذف می‌شود.

طیب نیا گفت: ما توانستیم با قدرت و عزت کشور را از لیست سیاه خارج کنیم، و اقدامات جبرانی FATF را به تعلیق در بیاوریم، متاسفانه دوباره عده‌ای با دست خودشان کشور را به لیست سیاه برگرداندند، چند روز گذشته ترکیه از لیست خاکستری خارج شد. رئیس کل بانک مرکزی ترکیه اعلام کرده باید جشن ملی بگیریم ما تنها کشوری در دنیا بودیم که قبل از اجرای برنامه اقدام از لیست سیاه خارج شدیم ولو به صورت تعلیق، این شایسته‌ی تقدیر بایسته بود نه اینکه عده‌ای بخاطر اینکه چرا این اقدام در دوران وزارت طیب‌نیا دارد انجام می‌شود چرا در دوران ریاست‌جمهوری آقای روحانی دارد انجام می‌شود، بلکه بنام خودشان باید انجام شود اجازه تصویب ندادند. همان بزرگواری که در دوران مسئولیت خودش نامه زده است به دستگاه‌ها و آنهارا مکلف کرده است که مشکل با FATF را حل کنید همان شخص بزرگواری که در بند چهارم نامه‌اش می‌گوید: بروید عضو کنوانسیون جرایم سازمان یافته شوید؛ این چرا مهم است ؟

او گفت: ما از برنامه های اقدام FATF سی و نه مورد را اجرا کردیم و ۲ عدد را اجرا نکردیم و دلیل بقای ما در لیست سیاه این است، این ۲ مورد کدام است؟ مهمترینش عدم الحاق به کنوانسیون جرایم سازمان یافته پالرمو است، چرا شخص بزرگواری که در دوران مسئولیتش خودش می‌گوید بروید عضو شوید امروز مخالف اصلی است و نمی‌گذارد الحاق ما به تصویب برسد به هرحال ما این توفیق را به دست آوردیم و طبیعتا من این را به شما بگویم: اگر شما در تحریم نباشید ، بیشتر نیاز است که در لیست سیاه نباشید وگرنه نمی‌توانید از مزایای لغو تحریم ها برخوردار شوید. به هر حال آن زمان زمانی بود که پیش‌بینی می‌شد مذاکرات به نتیجه ‌می‌رسد و در نتیجه تلاش می‎شد که از این لیبیست خارج شویم.

او به شرایط تحریمی اشاره کرد و گفت: ما در شرایط تحریم بیشتر احتیاج داریم که در لیست سیاه نباشیم ، مگر ما می‌خواهیم جرایم سازمان یافته انجام دهیم؟

مگر می‌خواهیم قاچاق بکنیم مگر می‌‍خواهیم به تامین مالی تروریسم کمک بکنیم؟ما بیش از هر کشوری در دنیا از تروریسم آسیب دیدیم ما رئیس‌جمهور و نخست وزیر و رییس قوه‌ی قضاییه‌مان شهید شده‌اند. برترین شخصیت این مملکت یعنی شهید آیت‌الله بهشتی را در این مسیر از دست دادیم ، چرا ما باید متهم به حمایت از تروریسم شویم؟ چرا ما باید متهم به حمایت از پولشویی شویم؟ متاسفانه عده‌ای با توهمات ناروا و با ادعاهای بی‌جا زمینه بقای ما را در لیست سیاه و برگشت مجدد ما را فراهم کردند اما برای حفظ عزت ملت ایران تلاش خواهیم کرد ایران را از لیست سیاه خارج کنیم، تحریم‌های ظالمانه را رفع بکنیم، این تحریم‌ها ظالمانه است .

او گفت: این تحریم‌ها تحریم‌های سازمان ملل نیست بلکه تحریم هایی ست که امریکا با پیمان شکنی علیه ما وضع کرده و قطعا باید برای برداشتن ان‌ها تلاش کنیم اما همه‌ی تخم‌مرغ‌هایمان را در این سبد نمی‌گذاریم.

او درباره دستاوردهای دولت اول روحانی و زمان وزارتش نیز توضیح داد و گفت: در دوران مسئولیت من در وزارت امور اقتصادی و دارایی قبل از اینکه برجام به نتیجه برسد تکرار می‌کنم قبل از اینکه مذاکرات به نتیجه برسد ما تورم را نزولی کردیم، رشد اقتصادی را مثبت کردیم، سعی میکنیم از ظرفیت‌‎های اقتصاد داخلی استفاده کنیم متاسفانه ما در تحریم‌های داخلی هستیم، زیرا عده ای با کج فهمی خودشان سعی می‌کنند ما را در این تحریم های ظالمانه نگهدارند و ما اجازه نمی‌دهیم.